|
පරාක්රම ජයසිංහ මවිත කළ අපූරු චිත්රපට හතක්
පරාක්රම ජයසිංහ මෙරට සිනමා ක්ෂේත්රයේ සුවිශේෂ අධ්යක්ෂවරයෙක් ලෙස ප්රකටය. ‘එකදා වැහි’, ‘චෙරියෝ හොල්මන්’ වැනි සිනමා නිර්මාණ අධ්යක්ෂණය කළ ඔහු පසුගිය කාලයේ පැවැති ඒකාකාරි රැල්ලෙන් ප්රේක්ෂකයා මුදවා ගනිමින් ‘කේ සෙරා’ චිත්රපටය තිළිණ කළේය. අද පුදුම හත ඔහුගේ සිත ගත් චිත්රපට වෙනුවෙනි.
The Longest Day“ආක්රමණයේ පළමු පැය විසි හතර තීරණාත්මක වේ. මිත්ර පාක්ෂික හමුදාවන්ට මෙන්ම ජර්මන් හමුදාවටද එදින දීර්ඝතම දිනය වනු නියතය”. 1944 වසරේදී ප්රංශයේ ආරක්ෂාව භාරව සිටි ජර්මන් ජාතික ෆීල්ඩ් මාෂල් අර්වින් රොමෙල් විසින් පවසන ලදැයි කියන ඉහත සඳහන් වැකිය මුල් කර ගනිමින් 1959 ඔනෙල් රයන් විසින් රචිත කෘතිය ඇසුරින් මෙම චිත්රපටය නිපැයුනි. 1944 ජුනි 06 සිදු වූ මෙම ආක්රමණය සැලසුම් කළ අයුරු, පෙර ඉතිහායේ කිසිදිනෙක නොවු අයුරින් විශාලතම මෙහෙයුම දියත් කළ අයුරු, දෙපාර්ශවයේම සිදු වූ අඩුපාඩුකම් මධ්යයේ එදින සිදු වූ බොහොමයක් සිදුවීම් අළලා මෙම චිත්රපටය නිර්මාණය කෙරිණි. 1962 වසරේ විශේෂ ප්රයෝග හා ඔස්කාර් සම්මාන දිනූ මෙම චිත්රපටය කෙරෙහි මාගේ කැමැත්ත ඇති වූයේ, කුඩා කල සිටම දෙවන ලෝක සංග්රාමය සමග විශේෂයෙන් යුරෝපීය කලාපය තුළ සිදු වූ ගැටුම පිළිබඳව මා සිත තුළ හටගත් නොබිඳෙන සම්බන්ධතාවය හේතුවෙනි. මෙම චිත්රපටයට එවකට ලොව සිටි විශිෂ්ටතම නළු නිළියන් සහභාගිත්වය ලැබුණි. එමෙන්ම ප්රසිද්ධියේ සිටි සැබෑ චරිතයන්ගෙන් මා හද තුළ සිටි වීරයින් යළි ප්රතිනිර්මාණය කිරීම නිසා මා ලද සතුට එදා මෙන් අදටත් නොඉඳුල්ව පවතී. මේ චිත්රපටය අධ්යක්ෂණය කරන ලද්දේ කෙන් අනාකින්, ඇන්ඩෲ මාටන් සහ බර්නාඩ් විකී යන තිදෙනාය. සිනමාකරුවන් තිදෙනකු පිළිවෙළින් එංගලන්තය හා ප්රංශය පිළිබඳවද, අමෙරිකානු සහ ජර්මනිය පිළිබඳ එකම රිද්මයකින් රූ ගැන්වීම ද මෙහි විශේෂත්වයකි.
The Guns of Navaroneමෙම චිත්රපටයද දෙවන ලෝක යුද්ධය පාදක කරගෙන ඇලිස්ටර් මැක්ලින් විසින් රචිත නවකතාව ඇසුරින් නිෂ්පාදනය විය. ජේ. ලී තොම්සන් විසින් අධ්යක්ෂණය කළ මෙම චිත්රපටය එහි ප්රධාන භූමිකාව රඟපෑ නළුවන් පවසන අන්දමට එවකට ලොව බොහොමයකගේ ප්රියතම චිත්රපටය බවටද පත්වී තිබුණි. අමෙරිකානු හා ප්රංශ ජනාධිපතිවරුන්, රජවරු, චීනයේ චෞඑන් ලායි ඇතුළු අගමැතිවරුන්ගේ චරිත මෙයට ඇතුළත්ය. ග්රීසිය ආසන්න මුහුදේ නාවුක තීරුවක ගමන් ගන්නා මිත්ර පාක්ෂික නැව්වලට ඊට ආසන්න වූ දූපතක ජර්මන් හමුදා විසින් දැවැන්ත තුවක්කු දෙකකින් එල්ල කරන ප්රහාර මැඩ පැවැත්වීමට කමාන්ඩෝ කණ්ඩායමක් යැවීම මෙහි කතා පුවතයි. ත්රාසජනක අවස්ථාවලින් පිරි මෙම චිත්රපටයේ කමාන්ඩෝ සාමාජිකයන් තුළින් මිනිසුන්ගේ අප්රතිහත එඩිතර බව ඔවුන්ගේ සිත්වල ඇති පුද්ගලික අරගලයන් හා ඒ සියල්ල මැද ජීවිතය අත්විඳින ජයග්රාහි සිදුවීම්, සංවේදී අවස්ථාවන් මැනවින් නිරූපණය කරයි. මෙය මගේ මතකයේ විශේෂයෙන් රැඳෙන්නේ කමාන්ඩෝ භටයන් රැගත් කුඩා ට්රොලර් යාත්රාව මුහුදේ කුණාටුවකට හසුවන දසුන් පෙළයි. එංගලන්තයේ ෂෙපර්ටන් චිත්රාගාරයේ නිමවන දැවැන්ත තටාක දෙකක වතුර ගැලුම් මිලියන ගණනක් යොදා ගනිමින් තාවකාලික මුහුද සකස් කෙරිණි. එහි එක් කෙළවරක අහස් යානා ජෙට් එන්ජින් යොදවා එයින් එන සුළඟට වතුර වත්කර කුණාටු නිර්මාණය කළේය. බෝට්ටුව හයිඩ්රොලික් ධාරක මත රඳවා පැද්දීමට සළස්වන ලදී. ජීවිතාරක්ෂක කිමිදුම් භටයන් සිය ගණනක් සේවයේ රඳවා තිබුණි. චිත්රපටයක දර්ශනයක් වෙනුවෙන් එහි විශ්වාසවන්තභාවය රැක ගැනීමට කැප කළ හැකි හා කැප කළ යුතු දැනුම හා ශ්රමයේ අභිමානවත් සංකේතයක් ලෙස මෙම දර්ශනය සදා මතකයේ රැඳේ. මෙහි එන තේමා සංගීතය සුවිශේෂය. අදටත් එය ලොව මිල්ටරි තූර්යවාදක කණ්ඩායම් වාදනය කරන ප්රියතම සංගීත ඛණ්ඩයක් බවට පත් වී ඇත.
The Trainදෙවන ලෝක යුද්ධය පසුබිම් වූ හොලිවුඩ් චිත්රාගාර මගින් නිපැයුණු අවසාන කළු සුදු චිත්රපටය මෙය වේ. ජෝන් ෆ්රෑන්ක්හයිමර් නම් වූ මගේ ප්රියතම හොලිවුඩ් අධ්යක්ෂවරයාගේ නිර්මාණයකි. මිත්ර පාක්ෂික රටවල් යුරෝපයට නැවත පිවිසෙයි. පසු බසින ජර්මන් හමුදා ප්රංශය අතහැර යෑමට සැරසෙයි. මේ අතර එක් ජර්මන් කර්නල්වරයෙකු ප්රංශයෙන් සොරා ගත් මිල කළ නොහැකි වූ චිත්ර විශාල සංඛ්යාවක් කෞතුකාගාරයකින් ඉවත් කර ජර්මනියට ගෙන යාමට සැරසෙයි. ඔහු එම චිත්ර ගෙන යන්නේ දුම්රියකිනි. ප්රංශයේ නිදහස් සටන්කාමීන් මෙම දුම්රිය නවත්වාලීමට දරන උත්සාහය අවසන් වනවිට සිදු වී ඇති විනාශය මෙහි කතාවයි. කලාවේ අග තැන්පත් රටක් වන ප්රංශයෙහි විශිෂ්ට සිත්තරුන් විසින් අඳින ලද මේ මිල කළ නොහැකි චිත්ර පිළිබඳ කිසිම අවබෝධයක් නොමැති සාමාන්ය මිනිසුන්ගේ ජීවිත කොපමණ ප්රමාණයක් මේ උත්සාහයේදී පරිත්යාග කිරීමට සිදුවූයේද යන ප්රශ්නය චිත්රපටයෙන් නගනා අධ්යාත්මක විමසීමයි. දාර්ශනිකව බලන කල මෙතරම් ජීවිත පරිත්යාග කරමින් මෙවැනි කලා කෘති රැක ගැනීමේ මිනිස්කම යනුවෙන් අප හඳුන්වන ගුණාංගය මිනිස් ජීවිත හා ඔහු නිර්මාණය කරන භාන්ඩයන්හි වටිනාකම් අතර දෝලනය වන අයුරු අවසානයේදී පසක් වේ. මෙය මේ ආකාරයෙන්ම සිදු වූ සිදුවීමක් නොවුනත් ජර්මනියට ගෙන යාමට ගත් උත්සාහය දුම්රිය සේවක හා සටන්කාමීන් ව්යර්ත කළ සත්ය සිදුවීමෙන් ගොඩනැගුණි. මෙම චිත්රපටය ජෝන් ෆ්රැන්කන්හයිමර් ගේ නමින් (Jhon Frankenheimer’s Train) නම් කිරීමට ඔහුට චිත්රාගාරයේ අවසරය ලැබුණි. ෆ්රැන්කන්හයිමර් මෙම චිත්රපටය භාර ගත්තේ එය එසේ නම් කිරීමට අවසර දෙන්නේ නම් පමණි යන්න පවසා ඇත. චිත්රාගාරය එයට ඉඩ දුන්නේය. පෝල් ස්කොෆීල්ඩ් ජර්මන් කර්නල්වරයා ලෙස විශිෂ්ට රංගනයක යෙදේ. බර්ට් ලැන්කැෂ්ට ප්රංශ දුම්රිය සේවකයා ලෙස එයට නොදෙවෙනි රංගනයක නිරත වේ. මෙම චිත්රපට ත්රිත්වයේම ජර්මන් හමුදා නිළධාරින් කතා කරන්නේ ඉංග්රීසි බසෙනි. ඔවුන්ට සාපෙක්ෂව අමෙරිකානු හමුදා නිළධාරින් කතා කරන්නේද ඉංග්රීසියෙනි. මෙහිදී විශ්වාසය නොබිඳෙන ලෙස මෙම කාර්යය කිරීමට හොලිවුඩ් අධ්යක්ෂවරයාට තිබූ සුවිශේෂ හැකියාව අපි ඉතා ඉහළින් අගය කළ යුතුය. මේ ජර්මන් හමුදා නිලධාරින් කතා කරන්නේ ඉංග්රීසි භාෂාවෙන් යන්න ප්රේක්ෂකයන් වූ අපට කිනම් අවස්ථාවකදීවත් ප්රශ්නයක් වූයේ නැත.
Once Upon a Time in the West1960 දශකය තුළ හොලිවුඩයේ නිපද වූ ගොපළු චිත්රපට ක්රමයෙන් අගාධයට යමින් තිබූ අතර අධික චිත්රාගාර වියදම් නිසාවෙන් ප්රේක්ෂක අවධානය ගිලිහෙමින් තිබූ නිසාවෙන් ගොපළු චිත්රපට නිෂ්පාදනය ඉතාලියට යොමු විය. ස්පැගටි වෙස්ටන්ස් නම් වූ කව්බෝයි චිත්රපට බිහි වන්නේ මෙසේය. ස්පැගටි යනු ඉතාලි ජාතිකයන්ගේ ජනප්රිය ආහාරයකි. මෙම චිත්රපට සමඟ බිහිවන විශිෂ්ට සිනමා අධ්යක්ෂවරයා ඉතාලි ජාතික සර්ජියෝ ලියෝනි ය. ලියෝනි සෑදු ‘A Fistful of Dollars’, ‘For a Few Dollars More’, ‘The Good , The Bad, The Ugly’ යන චිත්රපට ත්රිත්වය ලොව ප්රසිද්ධ විය. ඉන් අනතුරුව ඔහු නිර්මාණය කළේ Once Upon a Time in the West චිත්රපටයයි. ලියෝන්ගේ බසින්ම හඳුන්වා දෙනවා නම් එම චිත්රපටයේ රිද්මය වනාහි කෙනෙකු මිය යනවිට හෙළන අවසන් හුස්මෙහි රිද්මය යි. මුල සිට අග දක්වාම මෙහි ඇත්තේ මරණයේ නර්තනය යි. පාසල් යන අවධියේදී ලිබර්ටි සිනමා හලේදී මා මෙම සිනමාපටය නැරඹූවිට වීරයා දුෂ්ඨයා යන පොදු සංකල්පය ඔස්සේ නිමා වූ චිත්රපටයක් ලෙස රස වින්ඳෙමි. නමුත් පසුව එහි අන්තර්ගතය දැනගත් විට මට දැණුනේ එයට වඩා තීව්ර වූ වින්දනයකි. අමෙරිකාවේ නැගෙනහිර වෙරළේ සිට බටහිර වෙරළ දක්වා දිවෙන දුම්රිය මාර්ගය තැනීමේ කතා පුවත තේමා කරගත් ඊට දුෂ්ඨ හා වීර චරිත සම්බන්ධකර තැනූ මේ විශිෂ්ට සිනමා කෘතිය එම වසරේ හොඳම චිත්රපටයට හිමි සම්මානය හිමිවිය යුතු බව විචාරකයන් සඳහන් කළේය. හිංසාව අමු අමුවේ මේ අයුරින් ඉදිරිපත් කිරීම නිසා ඇතැම් දර්ශන අමෙරිකාව පවා ඉවත් කළේය. නමුත් චිත්රපටය සමස්ථයක් ලෙස ගත් කළ එය කෙතරම් සිනමාරූපීව ඉදිරිපත් කර ඇති දැයි යන්න තේරුම් ගත හැක්තේ ඒ සමඟ අප සිත් බැඳෙන බැවිනි. එනයෝ මොරිකෝනි නම් ඉතාලි ජාතික සංගීතයාගේ විශිෂ්ට සංගීත නිර්මාණයද මෙය තුළ ගැබ්වී ඇත. කැමරාකරණය අතිවිශිෂ්ටය. ටොනිනෝ ඩෙලී කොලී විසින් කැමරාකරණය සිදු කළේය. ඇනමෝෆික් කාචය සෑදුයේ මෙවැනි කැමරාකරුවන් හා අධ්යක්ෂවරුන් බිහිවන බව දැනගෙනද යන ප්රශ්නයට පිළිතුර මෙම චිත්රපටය සපයයි.
In The Heat of The Nightනෝමන් ජුසෙන් අධ්යක්ෂණය කළ මෙම චිත්රපටය මගේ ප්රියතම චිත්රපට දෙකෙන් එකකි. 1967 වසරේ ඔස්කාර් සම්මාන පහක් දිනා ගන්නා ලද මෙ චිත්රපටයට පාදක වන්නේ වර්ණභේද වාදය දැඩි ලෙස කිඳා බැසගත් අමෙරිකාවේ දකුණු පෙදෙසේ ප්රාන්තයක සිදුවෙන මිනී මැරුමක් වටා ගෙතුණු පුවතකිනි. ප්රථමවරට රහස් පරීක්ෂක කතාවක් රැගත් චිත්රපටයක් හොඳම චිත්රපටයක් ලෙස ඔස්කාර් සම්මාන දිනා ගත්තේද මෙම අවස්ථාවේදීය. දිනක් රාත්රියේ මෙම ප්රාන්තයේ කුඩා නගරයක මිනි මැරුමක් සිදු වෙයි. එම රාත්රියේම වෙනත් ප්රාන්තයක සිට තම ගම බලා පිටත්වෙන නීග්රෝ ජාතිකයෙක් දුම්රිය මාරු කිරීම පිණිස මෙම ප්රාන්තයේ දුම්රිය ස්ථානයේ නතර වෙයි. මීළඟ දුම්රියට වේලාව ඇති බැවින් ඔහු දුම්රිය විවේකාගාරයේ කල්මරයි. කළු ජාතිකයෙක් වීම නිසා වෙනත් ගමකින් පැමිණි නිසාත් සැකපිට ඔහු අත්අඩංගුවට ගනියි. පසුව මෙම නිග්රෝ ජාතිකයා මිනි මැරුම් පිළිබඳ විශේෂඥයෙක් බව විශේෂ පොලිස් පරීක්ෂවලින් හෙළි වෙයි. අනතුරුව සුදු ජාතික පොලිස් ස්ථානාධිපතිවරයා මෙම නිග්රෝ ජාතිකයා අතර ඇතිවන ගැටුම, වර්ණභේද වාදය, පුද්ගලික අරගල, ආකල්ප සහ වෙනත් දේ මුල් කරගෙන සිදුවන අයුරුත් අවසානයේ දෙදෙනාම එක්ව මෙම ඝාතනය නිරාකරණය කරගන්නා අයුරු මෙහි කතාවයි. මෙම චිත්රපටයේ පොලිස් ස්ථානාධිපතිවරයා ලෙස රඟන්නේ රොඩ් ස්ටයිගර්ය. හොඳම නළුවාට හිමි ඔස්කාර් සම්මානය ඔහු මෙයින් දිනා ගත්තේය. කළු ජාතිකයා ලෙස රඟන සිඩ්නි පොයිට්යර්ගේ රංගනයද විශිෂ්ට සංකේතයකි.
ඔවුන් දෙදෙනා ජාතීන් දෙකකට අයත් වුවද මෙම රඟපෑම් කාර්යයේදී පෙන්වූ ප්රතිභාව අදටත් විශිෂ්ට වනුයේ දෙදෙනෙක් එක්ව රඟපාන විටදී ඇතිවන්නා වූ ආශ්චර්යමත් හැඟීම අපට පෙන්වා දෙමිනි. මෙහි රේ චාන්ස් ගයන In The Heat of The Night නම් තේමා ගීතය සිනමාවට ගැයුන විශිෂ්ට ගීතයක් බව බොහෝ දෙනාගේ පිළිගැනීමයි.
Ryan’s Doughterඩේවිඩ් ලීන්ගේ චිත්රපට බොහොමයකට මා කැමැතිය. Ryan’s Doughter ඔහුගේ අවසන් චිත්රපටයට පෙර චිත්රපටය යි. අරචද’ඵ ච්ධභඨඩබඥප චිත්රපටයට පාදක වන්නේ උතුරු අයර්ලන්තයේ බ්රිතාන්ය හමුදාවට විරුද්ධව අයිරිෂ් සටන්කාමීන් ගෙන යන නිදහස් අරගලය පසුබිම් කරගෙන ඇතිවන ත්රිකෝණ ප්රේම වෘත්තාන්තයකි. ලීන්ගේ මීට පෙර චිත්රපටය වූ ච්ධජබධප ඛඩඪමචඨධ චිත්රපටයටත් පාදක වන්නේ මෙවැනිම පසුබිමකි. එයට රුසියානු විප්ලවය පසුබිම් වෙයි. Ryan’s Doughter චිත්රපටයේ එන විප්ලවය අවතක්සේරුවට ලක් කරමින් එහි ඇති නොමඟ ගිය ආදරවන්තයන්ගේ චරිත ඉස්මතු කළා යැයි චෝදනාව විචාරකයන් ඒ වන විට ලීන් වෙත එල්ල කළේය. Doctor Zhivago චිත්රපටයේද එම වරද ඒ අයුරින්ම කළ බව හෙළි වූ අතර එයින් පසු ලීන් දාහත් වසරක්ම නිහඬව සිටියේය. විචාරක මතය කෙසේවුවත් මා මෙහි දකින්නේ රොමැන්ටිසියම් යන ගුණාංගය ලෝක සිනමාව බැහැරට යද්දී නැවතත් එය මිනිසුන්ගේ සිතට කාවදින අයුරින් සිනමාවට එක් කිරීමට ලීන්හට අවශ්ය වූ බවයි. මෙම චිත්රපටයේ අනියම් ප්රේම සම්බන්ධතා උළුප්පා දැක්වේ. නමුත් එම සම්බන්ධතා ප්රේක්ෂකයින් ප්රතික්ශේප නොකරන අයුරින් ඉදිරිපත් කිරීමට ලීන්ගේ නිර්මාණ හැකියාවට ඔහු තුළ ජීවත් වූ රොමැන්ටික මිනිසා හවුල් වූ බව මනා ලෙස එළිදැක්වේ. මෙම චිත්රපටය විශේෂත්වය අතින් එහි කැමරාකරණය හැඳින්විය හැකිය. කැමරාකරණය සිදු කළ ෆ්රෙඩී යං හට ඒ සඳහා ඔස්කාර් සම්මානයද පිරිනැමුණි. Doctor Zhivago චිත්රපටය සහ Ryan’s Doughter චිත්රපටය ජාතියක අරගල මනාලෙස කැමරාවට හසු කර ගත්තද එම අරගලය පළක් නැති ආදර සම්බන්ධතාවයන්ගෙන් වසා දැමූ බවට චෝදනාව ලීන්හට එල්ල වූ දරුණුතම පහරයි.
Sound of Musicහොලිවුඩ් සිනමාව් බිහි වූ සංගීතමය චිත්රපට අතුරින් මා කැමැතිම චිත්රපටය වන්නේ Sound of Music චිත්රපටය යි. ප්රථමව නාට්යක් ලෙස බ්රොඩ්වේ හි රඟ දැක්වූ මේ චිත්රපටය 1965 වසරේදී තිරයට පැමිණියේය. ඉධභදඤ ධට ර්භඵඪජ යනු මෑතකදී යළිත් විශාල ලෙස කතා බහට ලක් වූ නිර්මාණයකි. පසුගියදා එයට වසර පනහක් සපිරිණි. මෙවර ඔස්කාර් සම්මාන උළේලේදී ලේඩි ගාගා මෙම චිත්රපටයේ ගීත හතරක් උපයෝගි කරගෙන ගායනයක් ඉදිරිපත් කළාය. එදා ඇය ලද ඔල්වරසන් හඬ අදටද මෙම චිත්රපටය කෙතරම් මිනිසුන්ගේ හදවතට බලපනේනේ දැයි පසක් කරයි. මෙහි මාරියා ලෙස රඟන ජුලි ඇන්ඩෘස් සහ කැප්ටන් වොන් ට්රැප් ලෙස රඟන ක්රිස්ටෝපර් ප්ලමර් අදටත් මා මතකය හැර නොයයි. චිත්රපටයේ සෑම දෙයක්ම හොඳය. නැත්නම් විශිෂ්ටය. ඒ ගැන යළි යළි පැවසීම අවශ්ය නොවේ. නිව්යෝක්හි එක් ප්රසිද්ධ විචාරකයෙක් වන මාර්ක් කෙමුර්ඩේ Sound of Music චිත්රපටය ප්රථමවරට නරඹා පැවසූයේ මෙම චිත්රපටය දැකීමෙන් ඔහුට ඇති වූයේ අසීමිත සෙනෙහසක් බවයි. සාමාන්යයෙන් ඔහු නම් දරා සිටින්නේ මෙවැනි සංගීතමය චිත්රපට කෑලි කෑලිවලට ඉරා දමන්නෙකු ලෙසිනි. මොහුගේ මෙම කියමනෙන් චිත්රපටය පිළිබඳ තවත් කිව යුතුද? මේ චිත්රපටය නිර්මාණය කරන ලද්දේ රොබට් වයිස් විසිනි. ඔහු හොලිවුඩ් සිනමාව බිහි කළ විශිෂ්ට සංස්කරණ ශිල්පියෙකි. සිටිසන් කේන් සංස්කරණය වූයේ ද ඔහු අතිනි.
|